Ranking poprawności konsultacji społecznych w procesie legislacyjnym

Niniejszy ranking stanowi naszą autorską propozycję oceny poprawności konsultacji społecznych w procesie legislacyjnym. Kryteria, na podstawie których zbudowano ranking wynikają z obowiązujących norm w zakresie sposobu prowadzenia konsultacji ujętych w:

• Regulaminie pracy Rady Ministrów będącym uchwałą Rady Ministrów. Zgodnie z art. 93 ust. 1 Konstytucji RP uchwały Rady Ministrów mają charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki organizacyjnie podległe organowi wydającemu te akty.
• Wytycznych do przeprowadzenia oceny wpływu oraz konsultacji publicznych w ramach rządowego procesu legislacyjnego przyjętych przez Radę Ministrów 5 maja 2015 r.
• Siedmiu Zasadach Konsultacji, czyli dobrych praktykach wypracowanych przez administrację i organizacje pozarządowe, podczas warsztatu Kongresu Wolności w Internecie, w maju 2013 roku.
• Siedem Zasad Konsultacji stanowi część Kodeksu Konsultacji.

Więcej na temat dobrych praktyk w przeprowadzaniu konsultacji społecznych można przeczytać w naszej Bazie Wiedzy.

W rankingu zostały ujęte jedynie procesy konsultacyjne, które były przedmiotem naszej analizy w ramach niniejszego serwisu.

Kryteria rankingu

1. Ogólne kryteria

Biorąc pod uwagę, że zarówno Regulamin pracy Rady Ministrów (§ 36 ust. 1) jak i Wytyczne do przeprowadzenia oceny wpływu oraz konsultacji publicznych w ramach rządowego procesu legislacyjnego odwołują się i opierają się na Siedmiu Zasadach Konsultacji, to właśnie je uznaliśmy za odpowiedni punkt odniesienia w wypunktowaniu poprawności danego procesu konsultacji społecznych.

Na Siedem Zasad Konsultacji składają się następujące zasady, za które można uzyskać określoną liczbę punktów:

1. Dobra wiara - max. 5 pkt,
2. Powszechność - max. 6 pkt,
3. Przejrzystość - max. 5 pkt,
4. Responsywność - max. 5 pkt,
5. Koordynacja - max. 1 pkt,
6. Przewidywalność - max. 3 pkt,
7. Poszanowanie interesu ogólnego - max. 1 pkt.

Stąd też maksymalnym wynikiem, który można uzyskać jest 26 punktów.

2. Szczegółowe kryteria

DOBRA WIARA

• Po 1 punkcie (w sumie 3 pkt.) za jasne i zrozumiałe przedstawienie:

- konkretnego terminu zbierania uwag (__/1),
- konkretnego terminu ogłoszenia rezultatów (__/1),
- konkretnego terminu podsumowania wyników (__/1).

• 1 punkt za rzetelne, zwięzłe i zrozumiałe przygotowanie materiałów do konsultacji (__/1).
• 1 punkt za wyznaczenie warunków, które umożliwiają rzeczywisty udział w konsultacjach, a nie są iluzorycznymi i niemożliwymi do spełnienia warunkami (np. termin 3 dni na nadesłanie uwag ogłoszony w piątek, lub 7 dni na zgłoszenie uwag do projektu zmiany ustawy mającego 100 stron uzasadnienia i 50 stron proponowanej treści) (__/1).

POWSZECHNOŚĆ

• 1 punkt za publicznie poinformowanie o konsultacjach (na stronie BIP, w serwisie RCL lub na stronie internetowej ministerstwa) (__/1).
• 1 punkt za wysiłki w celu aktywnego dotarcia do grup interesariuszy (np. poprzez przesyłanie drogą pocztową lub mailową pism o wszczęciu konsultacji) (__/1).
• 1 punkt za prowadzenie publicznej listy interesariuszy zainteresowanych daną tematyką (__/1).
• 1 punkt za udostępnienie materiałów w formacie umożliwiającym przeszukiwanie (czyli nie powinny być to skany-obrazy pism) (__/1).
• 1 punkt za przedstawienie przedmiotu konsultacji w sposób zrozumiały dla zainteresowanych nim obywateli np. poprzez streszczenie w języku niespecjalistycznym a nie technokratycznym, który nie pozwala na zrozumienie sedna proponowanych zmian (__/1).
• 1 punkt za dobranie odpowiedniej metody i techniki konsultacji społecznych (__/1).

PRZEJRZYSTOŚĆ

• 1 punkt za udostępnienie harmonogramu konsultacji (__/1).
• 1 punkt za umieszczanie bez zbędnej zwłoki kolejnych wersji projektu, a także zgłaszanych uwag. (__/1).
• 1 punkt za podanie autorstwa wszystkich zgłoszonych uwag (__/1).
• 1 punkt za brak opinii anonimowych (__/1).
• Zamknięte spotkania eksperckie nie mogą być traktowane jako konsultacje publiczne (__/1).

RESPONSYWNOŚĆ

• 1 punkt za: każdy zgłaszający uwagi powinien uzyskać merytoryczną odpowiedź w terminie określonym na początku konsultacji (__/1).
• 1 punkt za udostępnienie podsumowania konsultacji (raport) zawierającego merytoryczne odniesienie do uwag (__/1).
• 1 punkt za udostępnienie podsumowania wraz z udostępnieniem zmienionego projektu(__/1).
• 1 punkt za udostępnienie opisu dalszych kroków (__/1).
• 1 punkt za to, że odpowiedzi na zgłoszone uwagi są uzasadnione, zrozumiałe dla zgłaszających a w przypadku dużej ilości uwag indywidualnych organizator publikuje zbiorcze odpowiedzi (zrozumiałe i uzasadnione) w jednym ogólnodostępnym miejscu tak, aby osoby zgłaszające opinie miały okazję się z nimi zapoznać (__/1).

KOORDYNACJA

• 1 punkt za określenie koordynatora lub gospodarza konsultacji społecznych (__/1).

PRZEWIDYWALNOŚĆ

• 1 punkt za to, że zbieranie opinii nie jest prowadzone w czasie krótszym niż 7 dni (__/1).
• 1 punkt za to, że zbieranie opinii jest prowadzone zgodnie z terminem wynikającym z Regulaminu pracy Ministrów (__/1).
• 1 punkt za to, że zbieranie opinii jest prowadzone w zalecanym terminie 21 dni (__/1).

POSZANOWANIE DOBRA OGÓLNEGO I INTERESU PUBLICZNEGO

• Ktoś, kto zgłosił uwagę nieuwzględnioną w ostatecznym stanowisku organizatora konsultacji, ma prawo dowiedzieć się, jakie stały za tym przesłanki (__/1).