Spis treści

I. Skarga do Komisji Europejskiej

Jednym z najważniejszych zadań Komisji Europejskiej (zwanej również Strażnikiem Traktatów) jest monitorowanie przestrzegania prawa unijnego przez państwa członkowskie na każdym etapie jego implementacji (transpozycja, stosowanie, osiąganie celów) oraz zapewnienie, aby ich przepisy i praktyka były z nim zgodne.

Zgodnie z art. 258 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) jeśli Komisja uznaje, że Państwo Członkowskie uchybiło jednemu z zobowiązań, które na nim ciążą na mocy Traktatów, wydaje ona uzasadnioną opinię w tym przedmiocie, po uprzednim umożliwieniu temu Państwu przedstawienia swych uwag. Jeśli Państwo to nie zastosuje się do opinii w terminie określonym przez Komisję, może ona wnieść sprawę do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Komisja dysponuje swobodą uznania przy podejmowaniu decyzji, czy i ewentualnie kiedy należy wszcząć postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego lub skierować sprawę do Trybunału Sprawiedliwości.

Komisja Europejska może rozpatrzyć skargę tylko, jeśli dotyczy ona naruszenia prawa unijnego przez władze kraju UE.

W praktyce, dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania procedury z art. 258 TFUE, Komisja powinna dysponować stałym źródłem informacji o naruszeniach prawa unijnego. Jednym z najważniejszych źródeł takich informacji jest instytucja skarg do Komisji składanych przez osoby fizyczne i prawne (w tym organizacje pozarządowe).

Jak złożyć skargę do Komisji? (oficjalna strona)

Formularz skargi dotyczącej domniemanego naruszenia prawa Unii przez państwo członkowskie

II. Charakter skargi i priorytety

Komisja Europejska nie ma uprawnień do zajmowania się sprawami, które dotyczą wyłącznie osób lub podmiotów prywatnych i w które nie są zaangażowane organy publiczne.

W zakresie przedmiotu skarg, Komisja wyszczególniła następujące tematy, które będą traktowane priorytetowo:

w zakresie egzekwowania prawa na najpoważniejszych naruszeniach prawa Unii, które mają wpływ na interesy jej obywateli i przedsiębiorstw;
w odniesieniu do naruszeń, które utrudniają osiąganie istotnych celów polityki UE lub które grożą podważeniem czterech podstawowych wolności

oraz te, które będą badane w pierwszej kolejności:

państwa członkowskie nie dopełniły obowiązku zgłoszenia krajowych środków transpozycji lub w których na mocy tych środków dokonano transpozycji dyrektyw do prawa krajowego w sposób nieprawidłowy;
państwa członkowskie nie dopełniły obowiązku zastosowania się do wyroku Trybunału Sprawiedliwości;
lub w których wyrządziły one poważną szkodę interesom finansowym Unii lub naruszyły wyłączne kompetencje Unii

Komisja nada wysoki priorytet tym naruszeniom, które ujawniają systematyczne niedociągnięcia podważające funkcjonowanie ram instytucjonalnych UE. Dotyczy to w szczególności naruszeń, które wpływają na zdolność krajowych systemów wymiaru sprawiedliwości do przyczynienia się do efektywnego egzekwowania prawa Unii.

III. Postępowanie

1. Pojęcia

„Skarga” oznacza pismo skierowane do Komisji, które wskazuje na środki, brak środków lub praktyki państwa członkowskiego sprzeczne z prawem Unii.

„Skarżący” oznacza osobę lub podmiot, które składają skargę do Komisji.

„Postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego” oznacza poprzedzający wniesienie skargi etap postępowania w sprawie naruszenia przepisów, wszczynanego przez Komisję na podstawie art. 258 TFUE lub art. 106a Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (traktat EURATOM).

Każdy może „pozwać” państwo członkowskie, wnosząc bez ponoszenia kosztów skargę do Komisji na dowolny środek (ustawodawczy, wykonawczy lub administracyjny), brak środków lub dowolne praktyki stosowane w tym państwie, które jego zdaniem są niezgodne z prawem unijnym.

Nie jest konieczne, aby wszczęcie postępowania leżało w formalnym interesie skarżącego; nie musi on również udowadniać, że środek, brak środka czy praktyki będące przedmiotem skargi dotyczą go zasadniczo lub bezpośrednio.

2. Potwierdzenie odbioru skargi

W terminie do 15 dni roboczych Sekretariat Generalny informuje o otrzymaniu skargi (potwierdzenie zawiera numer rejestracyjny, który należy podawać we wszelkiej korespondencji). Jeśli wpłynęło szereg skarg dotyczących tego samego zarzutu, indywidualne potwierdzenia odbioru mogą zostać zastąpione publikacją zawiadomienia na portalu Unii Europejskiej Europa.

Jeśli Komisja uzna, że skarga nie jest uzasadniona, postępowania się nie wszczyna.

3. Poinformowanie kraju

Gdy Komisja zdecyduje, iż skarga może być uzasadniona, zwraca się do kraju członkowskiego w trybie tzw. formalnej notyfikacji o ustosunkowanie się do faktów zaprezentowanych w skardze, jak również do stanowiska Komisji dotyczącego zagadnień prawnych.

Komisja podaje termin, w którym państwo zobligowane jest do ustosunkowania się do skargi.

Komisja co do zasady rozpatruje skargi, aby podjąć decyzję o wystosowaniu wezwania do usunięcia uchybienia lub zamknięcia sprawy nie później niż rok od dnia zarejestrowania skargi, pod warunkiem że skarżący dostarczył wszystkie wymagane informacje. Jeśli termin ten zostanie przekroczony, Komisja poinformuje go o tym fakcie na piśmie.

4. Uzasadniona opinia

Wobec braku odpowiedzi lub gdy uzasadnienie udzielone ze strony państwa jest niewystarczające, Komisja Europejska może wydać tzw. uzasadnioną opinię. W opinii tej Komisja wyraża pogląd, iż państwo wciąż narusza prawo wspólnotowe oraz wskazuje termin usunięcia uchybień.