Presja ze strony człowieka na naturalne zasoby morskie z roku na rok jest coraz większa. Jednocześnie rośnie popyt na usługi związane z wykorzystaniem ekosystemów morskich pod szereg inwestycji, do których można zaliczyć budowę farm wiatrowych, układania rurociągów gazowych i naftowych, wydobycia paliw i innych surowców naturalnych, układania kabli energetycznych czy planowanie rozwoju energetyki jądrowej, nie zapominając przy tym o ciągłym rozwoju istniejącej działalności gospodarczej. Efekt skumulowany wprowadzanych przez człowieka czynników oddziaływujących na ekosystemy morskie i zagrażających ich funkcjonowaniu powoduje coraz poważniejszą degradację tego akwenu, a efekt tych działań coraz wyraźniej widać w pogarszającym się stanie siedlisk i populacji gatunków zamieszkujących te obszary. Coraz silniejsza antropopresja mórz i oceanów powoduje, że każda nowa inicjatywa gospodarcza, ingerująca w naturalne środowisko morskie, musi być uważnie oceniona pod względem krótko i długotrwałych efektów jej oddziaływania, ze szczególnym uwzględnieniem stosowania zasady ostrożnościowego podejścia wobec nierzadko braku danych wystarczających do oszacowania negatywnego wpływu i nieodwracalnych zmian we wrażliwym ekosystemie morskim.
Odpowiedzią na narastającą presję na środowisko morskie było powstanie Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/56/WE ustanawiającej ramy działań Wspólnoty Europejskiej w dziedzinie polityki środowiska morskiego (dyrektywa ramowa w sprawie strategii morskiej), dotyczącej ochrony i zachowania środowiska morskiego celem wspierania zrównoważonego użytkowania mórz i zachowania ekosystemów morskich. W dyrektywie szczególny nacisk położono na ekosystemowe podejście do zarządzania działalnością człowieka, oparte na zachowaniu ekosystemu i jednoczesnym umożliwieniu zrównoważonego użytkowania zasobów i usług morskich, przy pierwszeństwie dla działań zmierzających do osiągnięcia dobrego stanu środowiska morskiego Wspólnoty, aby zapobiec dalszemu pogorszeniu jego stanu. Dyrektywa objęła swym zasięgiem wody morskie podlegające suwerenności i jurysdykcji państw członkowskich Unii Europejskiej, do których zalicza się wody Morza Śródziemnego, Morza Czarnego, północno-wschodniego Oceanu Atlantyckiego, w tym wody otaczające Azory, Maderę i Wyspy Kanaryjskie oraz wody Morza Bałtyckiego. Wśród ww. obszarów, Morze Bałtyckie jako akwen o charakterze morza śródlądowego, z racji panujących w nim warunków hydrologicznych oraz sąsiedztwa państw rozwiniętych i rozwijających się, narażony jest na szczególnie wysoką presję. Konieczność poprawy stanu środowiska Morza Bałtyckiego stanowi wyzwanie dla wszystkich państw nadbałtyckich. Podstawowe cele w zakresie osiągnięcia dobrego stanu środowiska (GES) wód morskich ujęte zostały w Ramowej Dyrektywie w sprawie Strategii Morskiej, a kryteria i standardy metodologiczne dotyczące dobrego stanu środowiska wód morskich zostały określone w Decyzji Komisji Europejskiej 2017/848 z dnia 17 maja 2017 r. zmieniającej decyzję Komisji 2010/477/UE.
Głównymi celami powyższych dyrektyw są: ochrona i zachowanie środowiska morskiego, zapobieganie pogorszeniu się stanu środowiska morskiego oraz poprawa i osiągnięcie dobrego stanu środowiska (Good Environmental Status - GES). Poprzez dobry stan środowiska (GES) rozumie się “...taki stan środowiska wód morskich tworzących zróżnicowane i dynamiczne pod względem ekologicznym oceany i morza, które są czyste, zdrowe i urodzajne w odniesieniu do panujących w nich warunków, zaś wykorzystanie środowiska morskiego zachodzi na poziomie, który jest zrównoważony i gwarantuje zachowanie możliwości użytkowania i prowadzenia działań przez obecne i przyszłe pokolenia”.
W ramach Ramowej Dyrektywy w sprawie Strategii Morskiej opracowano 11 wskaźników opisowych, dla których każde z Państw jest zobowiązane musiało przeprowadzić ocenę w odniesieniu do zdefiniowanych kryteriów dobrego stanu środowiska:
W1 - różnorodność biologiczna,
W2 - gatunki obce,
W3 - komercyjnie eksploatowane gatunki ryb i skorupiaków,
W4 - łańcuchy pokarmowe,
W5 - eutrofizacja,
W6 - integralność dna morskiego,
W7 - warunki hydrograficzne,
W8 - substancje zanieczyszczające i efekty zanieczyszczeń,
W9 - substancje szkodliwe w rybach i owocach morza,
W10 - śmieci w środowisku morskim,
W11 - podwodny hałas i inne źródła energii.
Dodatkowo w rejonie Morza Bałtyckiego, grupa ekspercka przy Komisji Helsińskiej (HELCOM CORESET) opracowała dodatkowe kryteria i wskaźniki dla GES (tzw. wskaźniki podstawowe). Wśród opracowanych 37 wskaźników podstawowych znalazły się m.in. wskaźniki dotyczące: przyłowu ssaków i ptaków morskich w narzędzia połowowe, liczebność kluczowych gatunków ryb strefy przybrzeżnej, obecności i akumulacji niebezpiecznych substancji takich jak polibromowanych difenyloeterów (PBDE), metale ciężkie, heksabromocyklododekan (HBCDD), polichlorowane bifenyle (PCB) w tkankach organizmów morskich, czy też takie, które bezpośrednio odnoszą się do organizmów morskich: liczebność populacji i trend liczebności, rozmieszczenie, stan odżywienia oraz stan zdrowia.
W kontekście prowadzonych i planowanych inwestycji związanych z morską energetyką wiatrową szczególnie istotny jest wskaźnik dotyczący podwodnego hałasu (W11) tym bardziej, że dopiero od niedawna zaliczany jest do zanieczyszczeń środowiska morskiego i dopiero zaczyna funkcjonować w świadomości społeczeństwa jako realne zagrożenie dla wielu organizmów morskich.
Aby dowiedzieć się więcej pobierz ekspertyzę.
POBIERZ EKSPERTYZĘ
Materiały zgromadzone na serwisie dostępne są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe
